EGEÇEP “toptan” eylem yasaklarını hukuken geçersizleştirdi
Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP), 19 Mart sürecinde İzmir Valiliği tarafından il genelinde ilan edilen ve tüm toplantı, gösteri yürüyüşü ile basın açıklamalarını kapsayan “toptan eylem yasağını” mahkeme kararıyla iptal ettirdi. Konuyla ilgili yaptığı basın açıklamasında İzmir 6. İdare Mahkemesi tarafından verilen kararın, barışçıl toplanma hakkı ve ifade özgürlüğü açısından önemli bir hukuki eşik oluşturduğunu vurgulayan EGEÇEP, kararın çevre mücadelesi ve sivil toplum faaliyetleri bakımından taşıdığı öneme dikkat çekti. Açıklamanın tam metni ve Mahkemenin ilgili kararı aşağıda yer alıyor.
Basın açıklaması – 26 Aralık 2025
EGEÇEP 20. yılında: İzmir’de “toptan eylem yasağı” EGEÇEP’in başvurusu sonucunda mahkemece iptal edildi – Doğayı savunmak, yaşamı savunmaktır; yaşamı savunmak ise söz söyleme ve barışçıl biçimde bir araya gelme hakkını savunmayı da içerir.
EGEÇEP (Ege Çevre ve Kültür Platformu), çevre gönüllüleri ile doğal ve kültürel varlıkların korunması için bir araya gelen kurumlar ve bireyler tarafından 25 Aralık 2005’te kurulmuştur; 20. yılımızda “doğayı, yaşamı, geleceği savunmaya” devam ediyoruz.
Türkiye’de 19 Mart 2025’te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla birlikte, ülke genelinde ifade özgürlüğü ve barışçıl toplanma hakkı kapsamında Bahar Direnişleri başlamış; gelişmeler kamuoyunda geniş tepkiye yol açmıştır. İçişleri Bakanlığı ise 19–23 Mart tarihleri arasında gerçekleşen eylemlerle bağlantılı olarak toplam 1.133 kişinin gözaltına alındığını açıklamıştır.
Bu atmosferde İzmir Valiliği, 21.03.2025 saat 10.00’dan 25.03.2025 saat 23.59’a kadar “il genelinde” her türlü toplantı, gösteri yürüyüşü ve basın açıklamasını yasakladığını basın duyurusuyla ilan etmiş, ardından yasağı beş gün daha uzatmıştır. Bu yasak, yalnızca belirli bir etkinliği değil; Dünya Su Günü kapsamında yapılacak farkındalık çalışmaları gibi tamamen barışçıl çevre etkinliklerini, imza kampanyalarını ve demokratik protesto hakkını da fiilen ortadan kaldırmıştır.
Yurttaşlar ve EGEÇEP Derneği olarak açtığımız davada İzmir 6. İdare Mahkemesi, Valiliğin bu “toptan yasak” işlemini iptal etmiştir.
Mahkeme kararında özetle;
• Valiliğin dayanak gösterdiği 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu m.11/C hükmünün, il genelini kapsayan ve tüm toplantıları hedefleyen bir yasak için dayanak olamayacağını, bu hükmün “yer-zaman-kişi” bakımından sınırları olan önlemler öngördüğünü,
• 2911 sayılı Kanun bakımından da yasaklama yetkisinin belirli toplantı veya ilin bir/birkaç ilçesi ile sınırlı yorumlanması gerektiğini; buna karşın İzmir Valiliği’nin ilin tamamında, belirli olmayan bütün toplantılar yönünden yasak getirdiğini ve bu nedenle kanunilik şartının karşılanmadığını açıkça ortaya koymuştur.
Mahkeme ayrıca benzer bir uyuşmazlıkta Anayasa Mahkemesi’nin Aklime Hanas Ve Diğerleri Başvurusu Kararı’na da atıf yaparak, barışçıl toplanma hakkının “genel ve soyut gerekçelerle” askıya alınamayacağını hatırlatmıştır.
Bu karar neden önemlidir?
1. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının “il genelinde toptan” yasaklanamayacağı yargı kararıyla netleşmiştir. Bu, demokratik toplum düzeninin asgari güvencelerinden biridir.
2. Çevre mücadelesi de dâhil olmak üzere sivil toplumun barışçıl etkinlikleri “soyut provokasyon” iddialarıyla durdurulamaz. Yasaklar, gerekçeli, ölçülü ve hedefi belirli olmak zorundadır.
3. “Etkisi tükenecek işlem” niteliğindeki yasaklar uygulanırken doğan zararlar telafisi güç sonuçlar yaratır: Nitekim yasak döneminde İzmir’de çok sayıda yurttaş ve avukat gözaltına alınmış, İzmir Barosu da gözaltılara ilişkin açıklamalar yapmak zorunda kalmıştır.
EGEÇEP olarak bu kararın, yalnızca bir davanın sonucu değil; İzmir’de ve Türkiye’de temel haklar bakımından bir “hukuki eşik” olduğunu vurguluyoruz. 20. yılımızda bir kez daha altını çiziyoruz: Doğayı savunmak, yaşamı savunmaktır; yaşamı savunmak ise söz söyleme ve barışçıl biçimde bir araya gelme hakkını savunmayı da içerir.
Kamuoyuna saygıyla duyururuz.
EGEÇEP (Ege Çevre ve Kültür Platformu) Derneği
İletişim: egecepsozcu@gmail.com | egecep.org.tr egecep.org.tr
